Fitoncydy - roślinne antybiotyki.

Fitoncydy są to związki produkowane przez rośliny wyższe tj. mszaki, paprotniki, nagonasienne, okrytonasienne o działaniu antybakteryjnym, pierwotniakobójczym i grzybobójczym. Fitoncydy (gr. fiton – roślina; cyd – sylaba oznaczająca właściwości bójcze) są odpowiednikiem antybiotyków wytwarzanych przez bakterie, grzyby i porosty. Substancje te mogą być wydzielane przez kwiaty, liście oraz korę.

 

Działanie:

* Silnie bakteriobójcze i bakteriostatyczne
* Grzybobójcze i fungistatyczne
* Pierwotniakobójcze
* Hamujące rozwój wirusów lub uszkadzające ich strukturę
* Rozkurczowe, żółciopędne i żółciotwórcze
* Pobudzające krążenie krwi i wydzielanie soków trawiennych
* Wzmagające apetyt i przenikanie składników pokarmowych z jelit do krwi
* Obniżające stężenia cholesterolu i glukozy we krwi
* Hamujące agregację krwinek, co zapobiega zakrzepicy i przeciwdziała miażdżycy
* Zabijające prątki gruźlicy (w ciągu 3-5 min, czyli szybciej niż kwas karbolowy – fenol)

Rośliny bogate w fitoncydy:

• Spośród drzew największe ilości fitoncydów wydzielane są przez gatunki iglaste:
• Przede wszystkim jałowce (Juniperus) - szyszkojagody mają działanie dezynfekujące
• sosny (Pinus) - właściwości wykrztuśne, moczopędne, dezynfekujące, żółciopędne, roz­kurczowe, przeciwbiegunkowe, bakteriobójcze.  
• świerki (Picea) - wywar i syrop świerkowy stosuje się w nieżytach górnych dróg oddechowych i w astmie.
• jodły (Abies) - na dolegliwości trawienne na tle nerwowym
• żywotniki (Thuja) - działanie przeciwwirusowe oraz immunostymulujące
  
  
• Natomiast wśród drzew i krzewów liściastych wyróżniają się:
• Czeremcha (Padus) - wodny wyciąg z kwiatów i z kory działa silnie wykrztuśnie, uspokajająco, odkażająco, moczopędnie, przeciwgorączkowo, przeciwobrzękowo, przeciwreumatycznie, przeciwzapalnie, reguluje przemianę materii. Wywierają silny wpływ przeciwtrądzikowy.
• Jarzębina (Sorbus) - działanie przeciwzapalne na błony śluzowe żołądka i jelit oraz łagodzą podrażnienia wątroby
• Buk (Fagus) – ogólne wzmocnienie organizmu
• Porzeczka czarna (Ribes nigrum) – regulacja pracy jelit, wzmaga apetyt
• Jaśminowiec (Philadelphus) – stosowany w chorobach ginekologicznych
   
• Rośliny zielne i warzywne:
• Cebula i czosnek – działanie bakteriobójcze
• Papryka, pomidor i psianka – działają dobrze na układ kostny i moczowy
• Piołun - pobudza funkcje wydzielnicze przewodu pokarmowego, zwiększa apetyt, działa żółciopędnie i odkażająco oraz jest środkiem przeciwrobaczym
• Szałwia - antyseptycznie, ściągająco, przeciwzapalne
• Kolendra – działa rozkurczowo, wzmaga apetyt
• Tymianek – działanie bakteriobójcze
• Macierzanka - działanie bakteriobójcze, zwłaszcza przeciw paciorkowcom

Warto wiedzieć, że:

• Największe osiągnięcia nad badaniem fitoncydów miał rosyjski badacz B. P. Tokin, który wprowadził termin i ich definicję
• Fitoncydy mają potężny wpływ na skład mikroflory w atmosferze i glebie. Przykładowo 1 ha jałowca wydziela w ciągu doby 3 kg lotnych fitoncydów, które są w stanie wyjałowić obszar dużego miasta!!!
• Wiele ziół i przypraw stosowanych w gastronomii zawiera znaczne ilości fitoncydów, które hamują rozwój bakterii saprofitycznych i patogennych np. gronkowca, w ten sposób poprawiając jakość higieniczną dań i potraw.
• Fitoncydy z cebuli i czosnku znalazły zastosowanie w leczeniu ropiejących ran, bliznowców i blizn, a także infekcji pochwy, odbytu i jelit
• Związki te są stosowane, jako środki konserwujące produkty spożywcze

Źródła:
http://luskiewnik.strefa.pl/stymulatory/preview/pages/p7.htm
http://portalwiedzy.onet.pl/12,,,,fitoncydy,haslo.html