Soki - zdrowie w szklance.

Soki to jeden z najsmaczniejszych i najprostszych sposobów na dostarczenie organizmowi potrzebnych mu składników. W sokach ze świeżych owoców, warzyw i ziół znajdziemy m.in. minerały, witaminy, niezbędne kwasy tłuszczowe, węglowodany, białka i wiele innych związków. Wiele z tych składników uwalnianych jest z roślin dopiero, gdy zmiażdży się ich ściany komórkowe.

Sokowirówki, wyciskarki, tarki czy blendery - te narzędzia ułatwią nam wydostanie ze składników roślinnych tego, co w nich najcenniejsze.

Odkrycie leczniczego działania soków nie jest wynalazkiem współczesnym. Najstarszym dokumentem zawierającym opis środków leczniczych pochodzenie roślinnego - w tym też soków - jest księga Pent-Sao pochodząca ze starożytnych Chin (sprzed ok. 2700 r. p.n.e.). Starożytne cywilizacje w odróżnieniu od nas nie znały składu tych dobroczynnych płynów, ale w pełni doceniały ich lecznicze działanie.

Początkiem sukcesu soków w dzisiejszych czasach stały się prace na temat ich leczniczych właściwości opublikowane  w drugiej połowie lat trzydziestych w USA, a po odkryciu biochemicznych mechanizmów działania soków ich ranga w leczeniu naturalnym wydatnie wzrosła. Soki zawierają bardzo dużo substancji biologicznie czynnych, które posiadają właściwości lecznicze.

Wiemy dziś, że można nimi wspomagać leczenie i dolegliwości psychicznych (stres, zmęczenie, brak koncentracji) i szerokiej gamy chorób związanych ze dolegliwościami fizycznymi, jak: przeziębienia, bóle mięśni, problemy z układem pokarmowym, wrzody, anemię, dolegliwości wątroby i nerek i wiele, wiele innych.

Przykładowo: w soku ananasa występuje bromelaina która stosowana jest w leczeniu stanów zapalnych np. artretyzmu. Kwasy owocowe (zawarte w jabłkach, truskawkach czy winogronach) neutralizują toksyny występujące w wysoko przetworzonej żywności. Likopen obecny m.in. w pomidorach, marchwi i arbuzie, to bardzo silny przeciwutleniacz. Chroni przed nowotworami nasz układ pokarmowy. Znajdująca się w jabłkach kwercetyna pomaga organizmowi zwalczyć alergie. Zawarte w sokach enzymy wspomagają nasz układ trawienny, uczestnicząc w przetwarzaniu spożytego przez nas pokarmu.

Z czego robić soki?

Najchętniej i najczęściej wytwarzamy soki z owoców. Spore grono osób docenia jednak charakterystyczny smak i walory zdrowotne przetworów z warzyw, czasami soki wyrabiane są też z ziół - odznaczają się one wysokimi wartościami leczniczymi. Surowców do wytwarzanie soków są setki - warto je poznać, aby wzbogacić codzienne menu w smaczny i zdrowy składnik.

W sokach możemy wykorzystać:

Owoce: jabłka, gruszki, czarne porzeczki, pomarańcze, cytryny, grejpfruty, maliny, jeżyny, nektarynki, brzoskwinie, truskawki, owoce kiwi, ananasy, winogrona, śliwki, wiśnie, arbuzy, jagody, niedojrzałe owoce orzecha włoskiego a także mniej znane: bez czarny, gujawy, mango, owoc passiflory.

Warzywa: marchew, pomidory, szpinak, seler naciowy, kapusta w różnych odmianach (czerwona, włoska), ogórek, fasola szparagowa, buraki, kalafior, sałata, brokuły, kalafior, rzodkiewki, papryki (w różnych kolorach), koperek, czosnek, rzepa, pataty, cebula

Zioła: liście aloesu (skuteczne w przypadku zaparć), babka (wiele dobroczynnych efektów, m.in. wzmacniający, przeciwprzeziębieniowy), bluszczyk kurdybanek (wzmacniający, przy chorobach układu oddechowego), czeremcha, dziurawiec, iglica pospolita, jarzębina, lepiężnik różowy, lubczyk, łopian, mniszek lekarski, nostrzyk żółty, olcha, pierwiosnek, podbiał, pokrzywa, przywrotnik, rdest ostrogorzki, serdecznik pospolity, tarczyca pospolita, tasznik,

 

Jeśli w skład przetworu mają wchodzić zioła, muszą one koniecznie być świeże i zebrane w odpowiednim miejscu - tzn. z dala od źródeł zanieczyszczeń: zakładów przemysłowych, szos, ścieków itp. Powinno się je zbierać w odległości m.in. 75 metrów od szosy.

Niezależnie od surowca, musimy zwrócić uwagę na to, aby nie był on popsuty - zgniły lub zarobaczywiały. Zgniłe czy spleśniałe składniki należy od razu odrzucić, z robaczywych można wyciąć i wykorzystać zdrowe części. Najwięcej walorów zdrowotnych ma zwykle skórka, lecz w dobie powszechnego używania pestycydów najlepiej ją usunąć - chyba że mamy pewność co do "ekologicznego" pochodzenia surowców. Przy obieraniu cytrusów musimy postarać się, aby pozostawić jak najwięcej białej błonki, gdyż to właśnie w niej znajdują się najwartościowsze składniki: bioflawonoidy oraz witamina C.

Z niektórych owoców - np. czarnego bzu, jabłek - należy usunąć pestki, gdyż znajdują się w nich cyjanki. Szkodliwe składniki zawiera również natka marchewki oraz blaszki liściowe rabarbaru i selera. Wszystkie składniki przed wyciśnięciem z nich soku należy dokładnie umyć - a najlepiej wyszorować je szczotką, aby dokładnie usunąć wszelkie zanieczyszczenia i ewentualną warstwę chemikaliów. Warto mieć specjalną szczotkę tylko do tego celu.

Soki najlepiej wytwarzać tuż przed spożyciem, gdyż niestety szybko się psują, tracąc swoje dobroczynne właściwości. Aby pozostały jak najdłużej świeże, należy je przechowywać w lodówce, sokom wytwarzanym w celach leczniczych często przedłuża się z kolei trwałość dodatkiem alkoholu (w proporcjach 1:1, do tego celu nadaje się zwykła czysta wódka).

Wyciśnięte soki można mieszać, jednak z zachowaniem kilku zasad. Zazwyczaj nie łączy się soków owocowych i warzywnych, gdyż może to doprowadzić do zaburzeń żołądkowych. Wyjątkiem jest marchew i jabłko, które są wdzięcznymi obiektami do tworzenia smakowitych mieszanek.

Jak wycisnąć do ostatniej kropelki

W wyciskaniu soków znacząco pomogą nam odpowiednie urządzenia AGD: wyciskarka i sokowirówka. Pomocny może okazać się także blender.

Wyciskarka - jej działanie podlega na oddzielaniu soku od włóknistej masy wchodzącej w skład surowców. Zaletą wyciskarki jest to, że dobrze radzi sobie nawet z ciężkimi do przerobienia na sok składnikami - jak np. włókniste listki pietruszki czy zdrewniały korzeń pokrzywy. Uzyskany za jej pomocą płyn jest bogaty w składniki odżywcze i mniej napowietrzony niż w przypadku sokowirówki, dzięki czemu jego okres przydatności do spożycia jest dłuższy i wynosi do 24 godzin. Możemy ją nabyć w wersji elektronicznej - ten pierwszy wariant jest dosyć drogi, ale skuteczny - lub obsługiwanej ręcznie (przypominającej nieco maszynkę do mięsa).

W sprzedaży można spotkać również wyciskarki wyłącznie do cytrusów - są one dosyć tanie, ale zgodnie z nazwą nie wyciśniemy za ich pomocą nic innego poza owocami cytrusowymi.

Sokowirówka - nieco mniej efektywna w działaniu od wyciskarki. Najpierw przeciera składniki a następnie je odwirowuje, oddzielając sok od masy. Jej wadą jest to, że łatwo się zatyka i trzeba ją dokładnie czyścić - przez to przydatna jest do przerobu tylko niewielkich ilości surowców. Sposób działania sokowirówki sprawia, że uzyskane dzięki niej przetwory mają znacznie niższą wartość odżywczą niż w przypadku zastosowania wyciskarki - nie są w stanie efektywnie wydobyć substancji zawartych wewnątrz komórek roślinnych. Urządzenie to nie nadaje się także do uzyskiwania płynu z twardszych, suchszych i zdrewniałych składników - jeśli chcemy zrobić sok z np. ziół, sokowirówka raczej nie będzie dobrym narzędziem. Ponadto sok z sokowirówki jest zazwyczaj mocno spieniony, co nie każdemu odpowiada. Za to dużą zaletą jest jej większa szybkość i moc przerobu niż w przypadku wyciskarki.

Blender - nie odcedza suchej masy od płynów, przerabiając składniki na gęstą masę o jednolitej konsystencji. Nadaje się do sporządzania gęstszych soków oraz koktajli owocowych. Podobnie jak sokowirówka, mało przydatny, gdy trzeba zmierzyć się z takimi składnikami jak korzenie czy włókniste części.

Ręcznie - możemy wyciskać soki także nie posiadając żadnych specjalistycznych urządzeń. Potrzebne nam sprzęty to:

·        tarka

·        miseczka

·        gęste sitko

·        kawałek gazy

Komu i jak podawać?

Własnoręcznie wyciśnięte, świeże soki to bardzo zdrowe i smaczne produkty, ale jak w każdej dziedzinie życia, także przy ich spożywaniu należy zachować umiar. Soki, zwłaszcza owocowe nie mogą być podawane w zbyt dużej ilości osobom będącym na diecie, gdyż zawierają duże ilości cukru roślinnego (fruktozy). To samo dotyczy także cukrzyków. Przeciwwskazaniem jest także oczywiście alergia pokarmowa na dany owoc, warzywo czy też zioło.

Niektóre soki spożywane w okresie przyjmowania leków mogą powodować gwałtowne zaburzenia zdrowotne: dotyczy to przede wszystkim przetworów sporządzanych z cytrusów. Niebezpieczny jest zwłaszcza sok grejpfrutowy, którego nie powinno się pić przy zażywaniu leków antyhistaminowych (antyalergicznych) a także leków anty-rakowych, obniżających poziom cholesterolu, obniżających ciśnienie krwi i antybiotyków. W grejpfrucie zawarte są składniki, które znacząco przyspieszają uwalnianie się leku i powodują że gwałtownie uwalnia się on do krwi, co może doprowadzić do takiej reakcji jak np. arytmia serca.

Własnoręcznie sporządzone soki są o wiele bardziej intensywne w smaku i zapachu od tych dostępnych w handlu. Nie każdemu może to smakować, dlatego też dobrze jest rozcieńczyć je wodą mineralną. Podobnie można też postąpić w wypadku osób chorych lub w okresie rekonwalescencji, a także młodszych dzieci - gęsty wyciśnięty sok może być zbytnim obciążeniem dla ich układów pokarmowych.

Soki owocowe i warzywne  - rodzaje i właściwości:

Sok z buraków – właściwości krwiotwórcze, likwiduje choroby układu krążenia, układu pokarmowego, jelita grubego, rozpuszcza kamienie w wątrobie, nerkach i pęcherzu moczowym.

Sok z marchwi – wpływa korzystnie na zęby, włosy, paznokcie, wzrok i gardło. Leczy wrzody żołądka i dwunastnicy. Przynosi ulgę przy alergiach skórnych, uczuleniach, egzemach, chorobach układu limfatycznego. Bardzo korzystnie wpływa na układ odpornościowy. Uwaga: podczas picia soku z marchwi najprawdopodobniej twoja skóra zyska kolor pomarańczowawy. Według Michała Tombaka jest to efekt oczyszczania organizmu. W związku z tym, że w “przeciętnym” organizmie jest bardzo dużo toksyn, a wątroba nie ma takich “mocy przerobowych”, przechodzą one do układu limfatycznego, by ostatecznie zostać wydalone przez pory skóry. Toksyny te są koloru żółtego lub pomarańczowego. Efekt “żółtej skóry” może trwać nawet do roku czasu.

Sok ze świeżej kapusty – korzystny przy cukrzycy, hemoroidach, nieżytach żołądka, miażdżycy, otyłości, wrzodach dwunastnicy, problemach z tarczycą. Przy niedoczynności tarczycy sok z surowej kapusty jest SZKODLIWY !!!

Sok z zielonej papryki – jest niezwykle bogaty w krzem, tak więc polecany przy problemowych włosach i paznokciach. W przypadku problemów z gazami, kolkami i skurczami jelit należy pić 1 szklankę na czczo.

Sok z ogórka – posiada dużo krzemu, siarki, potasu, fosforu. Profilaktycznie na włosy i paznokcie po pół szklanki soku dziennie. Polecany również przy wysokim ciśnieniu krwi. 

Sok ze szczawiu – regeneruje błonę śluzową jelit. Sok najlepiej dodawać do sałatek (surówek). Sok zawiera żelazo, magnez, fosfor, siarkę, krzem. Nie należy spożywać zbyt często gotowanego szczawiu – zawarty w nim szczawian potasu zmienia się w formę nieorganiczną, co może doprowadzić do zapalenia stawów i mięśni.

Sok z koniczyny – reguluje cykl miesiączkowy, zapobiega przedwczesnemu procesowi niszczenia organizmu kobiety.

Sok ze szpinaku – oczyszcza i regeneruje jelita i cały układ trawienny. Wraz z sokiem ze szpinaku pomaga przy złośliwej anemii, rozstroju nerwowym, zapaleniach nerek, zapaleniach stawów, czyraczności, obrzękach kończyn, częstych krwotokach, reumatyzmie, niskim i wysokim ciśnieniu krwi, zaburzeniach wzroku, bólach głowy.

Sok z dyni – wzmacnia wątrobę, uspokaja układ nerwowy, działa przeciwgorączkowo. Zalecany przy menopauzie – stosowany regularnie przez minimum 2 miesiące pozwala zlikwidować uderzenia gorąca.

Sok z arbuza – oczyszcza, wzmacnia wątrobę i nerki, wypłukuje sole z organizmu, ma działanie moczopędne (przy obrzękach), przeciwmiażdżycowe, ogólnie wzmacniające.

Sok z pomidorów – poprawia pracę serca, zwiększa przemianę materii, zawiera dużo witaminy C oraz fitocydy hamujące procesy fermentacyjne i gnilne w jelitach.

Sok z winogron – ma działanie wzmacniające, przeczyszczające, napotne, bakteriobójcze i moczopędne. Obniża cholesterol i ciśnienie krwi. Nie jest wskazany w dużych ilościach przy cukrzycy, otyłości, wrzodach żołądka i dwunastnicy. Przy regularnym piciu należy odstawić mleko i surowe owoce – w połączeniu z sokiem z winogron powodują one fermentacje w jelitach.

Sok z cytryny – oczyszcza z nierozpuszczalnych soli i śluzu, posiada dużo witaminy C i mikroelementów.

Lecznicze koktajle warzywno-owocowe prof. Tombaka

Picie niżej wymienionych koktajli pomogło wielu osobom zlikwidować długotrwałe dolegliwości zdrowotne. Jak wiadomo wiele chorób związanych jest z brakiem w organizmie składników mineralnych. Koktajle te składniki uzupełniają. Podane proporcje są obliczone na otrzymanie 240 g (szklanki) mieszanki soków. Podany stosunek składników jest stosunkiem objętościowym (nie wagowym).

• Marchew (160 ml) + ogórek (40 ml) + zielona papryka (40 ml). Proporcja 4:1:1. Stosować przy reumatyzmie, bólach w kościach i mięśniach, obrzękach kończyn.

• Marchew (160 ml) + ogórek (40 ml) + sałata (40 ml). Proporcja 4:1:1. Stosować przy chorobach skóry, egzemach, wypryskach, pryszczach, zapaleniu oczu, kruchych paznokciach.

• Marchew (80 ml) + szpinak (160 ml). Proporcja 1:2. Stosować przy bólach brzucha, skurczach, kolkach, nadmiernym wytwarzaniu gazów, zaparciach, reumatyzmie, anemii, niskim i wysokim ciśnieniu, bólach głowy (typu migrenowego).

• Marchew (80 ml) + zielona papryka (160 ml). Proporcja 1:2. Stosować do oczyszczenia skóry z przebarwień, szczególnie często występujących u osób w podeszłym wieku.

• Marchew (160 ml) + korzeń pietruszki (80 ml). Proporcja 2:1. Stosować przy zapaleniu układu moczowo-płciowego, oczu, niewydolności naczyń krwionośnych.

• Pomidory (54 ml) + jabłka (108 ml) + dynia (54 ml) + cytryna (24 ml). Proporcja 2:4:2:1. Stosować przy oczyszczaniu organizmu ze śluzu, sprzyja szybkiej likwidacji tkanki tłuszczowej. W dniach postu pijąc tylko 1,5-2,0 litra tego soku dziennie rezultat jest oszałamiający.

• Ogórek (80 ml) + czarna porzeczka (80 ml) + jabłka (40 ml) + grejpfrut (40 ml). Proporcja 2:2:1:1. Utrzymuje świeżość i ładny wygląd skóry, uspokaja i wzmacnia system nerwowy, poprawia pamięć i pracę mózgu, podwyższa odporność organizmu. Jedna szklanka zaspokaja dobowe zapotrzebowanie na witaminę C.